Jan Piotr Liszka - Bogdan Prejs

Przejdź do treści

Menu główne:

publicystyka > wywiady

Słoń mówi uszami

Rozmowa z Janem Piotrem Liszką, dyrektorem chorzowskiego Ogrodu Zoologicznego.

- Panic dyrektorze, czy zwierzęta potrafią mówić?

- Potrafią i to wbrew pozorom nie tylko w Wigilię. Niestety, mówią nie wszystkie, lecz głównie dwa utalentowane gatunki ptaków. Chodzi o gwarka i papugę żako.
- Czyli żadne pełzające, kopytne lecz wyłącznie skrzydlate? Czy to wynika z ich szczególnych talentów?
- Raczej z predyspozycji, w jakie wyposażyła je natura. Trzeba jednak podkreślić, że te predyspozycje zostały przez człowieka odkryte. Tę umiejętność trzeba w gwarkach i papugach wyćwiczyć. Jeżeli się nie będzie rozmawiać z nimi, to one same z siebie nie powiedzą ani słowa.
- Podróżnik, który trafi do dziewiczej dżungli, nie ma więc szans usłyszeć rozmawiających ze sobą papug?
- W żadnym przypadku. Bez tresury niczego się tutaj nie osiągnie, a im wcześniej się ją zacznie, tym lepsze będą wyniki.
- Zatem talent poparty pracą?
- Jak najbardziej.
- Czy annały odnotowują pierwszego ptaka, który potrafił mówić?
- Nie spotkałem się z takimi danymi, ale to musiało stać się w starożytności. Wówczas znano już te ptasie umiejętności. My tylko korzystamy z tego, do czego ludzie doszli wówczas.
- Jak nauczyć ptaka mówić?
- Trzeba powtarzać często określony tekst. On go zapamiętuje, ale nie zawsze jest w stanie odtworzyć go właściwie i w odpowiedniej kolejności. Nieraz brakuje w tym logiki, bo w wyuczone zdanie wplata nonsensownie całkiem inny wyraz.
- Czyżby ptak nie rozumiał tego, co mówi?
- Absolutnie. Wyłącznie powtarza to, co najczęściej słyszy obok siebie.
- Prawdziwa rozmowa zatem nie wchodzi w grę?
- O tym nawet nie ma co marzyć. Cóż, zdarzają się jednak sytuacje, że ptak w danym momencie samoistnie użyje akurat takiego wyuczonego zdania czy zasłyszanego słowa, że będzie sprawiał wrażenie rozumienia danej sytuacji. To jednak zawsze będzie przypadek. Mnie zdarzyło sie coś takiego jeszcze w czasie, kiedy praktykowałem w ZOO. Sam usłyszałem nagle, że ktoś mnie wola: „Piotruś!” Rozglądnąłem się, ale nikogo nie zauważyłem. Po chwili ponownie mnie ktoś zawołał. Byłem przekonany, że jakaś dziewczyna stroi sobie ze mnie żarty. Poszedłem do pokoju obok, ale tam oprócz papugi nikogo nie było! Stanąłem jednak cicho, aby zaskoczyć tego, kto sobie żartuje, a tymczasem to właśnie papuga ponownie zawołała moje imię. Uczyniła to w tak ludzki sposób, że gdybym tego nie widział, nie uwierzyłbym, że to możliwe. Widocznie nasłuchała się wcześniej, jak pracownicy wymieniają moje imię i akurat wtedy bezwiednie zaczęła je powtarzać. Traf, że byłem w pobliżu.
- Posiadanie gadających ptaków stało się ostatnio modne...
- To objaw snobizmu. Dlatego takie papugi są bardzo drogie. Odchodząc od ptaków - większym snobizmem jest na przykład posiadanie geparda.
- Ale to już niebezpieczny snobizm.
- A właśnie, że nie jest niebezpieczny! Gepard to piękny i łagodny kot. Mają go głównie osoby świata mody, muzyki czy filmu.
- Cóż, z gepardem sobie jednak nie porozmawiamy. On się ludzkim głosem nie odezwie.
- Ale za to jak pięknie pomruczy, gdy jest zadowolony!
- Można mówić zatem o języku ciała. A jak mowę ciała zaprezentowałyby na przykład słonie?
- Słoń afrykański, wiadomo, wykorzysta wspaniały wachlarz swoich uszu oraz trąbę. Taki młodziutki słoń, powiedzmy 25-letni, cały czas się rusza, ta trąba ciągle chodzi na lewo i prawo.
- Doktor Dollittle zrozumiałby, o co mu chodzi?
- I to nie tylko on! Wszystko jest kwestią odpowiedniego rozumienia zwierzęcych gestów. Tę znajomość posiadają chociażby hodowcy i treserzy. Muszę przyznać, że jestem zachwycony, oglądając disneyowskie kreskówki o zwierzętach. Te postaci wspaniale oddają typowe zwierzęce zachowania i gesty.
- Mówimy o zwierzętach, powiedziałbym - szlachetnych, czyli gepardach, słoniach, papugach. Nie potrafię sobie jednak wyobrazić języka ciała u zwykłych kur, które są chyba po prostu głupie?
- To względna rzecz, tak jak stereotyp upartego osła. Gdyby nazwać jakieś zwierzę głupim, pomyślałbym raczej o strusiu. Proszę popatrzeć - jaka mała główka w stosunku do masy ciała...
-I dlatego zwykł chować ją w piasek?
- ...i udawać, że nikogo nie widzi? To oczywisty wymysł. Chodzi o to, że struś się nie uczy, to znaczy nie potrafi wyciągać wniosków. Jeżeli stanie przed jakąś zaporą, nie wpadnie na to, że można ją ominąć. Będzie walił w nią głową, chociaż wystarczyłoby ją na przykład schylić. A kura przeciwnie. Jeżeli zabrać jej jajko, to następnym razem zniesie je w innym miejscu.
- Najlepiej chyba jednak rozumiemy psy?
- A przede wszystkim mieszańce! Sam mam właśnie kundla, nigdy bym nie chciał pekińczyka czy pudla. Psy to bardzo mądre zwierzęta. Brakuje tylko, by potrafiły mówić. Nieraz twierdzę, że mój, gdyby tylko dać mu długopis, to by nawet wiersze pisał.
- Może w Wigilię w końcu to uczyni?
- Tego nie wiem, ale nasze zwierzęta w ZOO na pewno tego dnia przemówią. One wiedzą, że odpowiedzialne za to osoby nie ujęły utrzymania Ogrodu Zoologicznego w planach finansowych. Nie wiadomo, co się z nami stanie. Będę tego dnia w ZOO i z pewnością usłyszę wiele krytycznych słów pod adresem tych, którzy zapomnieli, że na ogród są potrzebne pieniądze. Nie dopuszczam myśli, aby go z tego powodu zamknąć. Przecież to jeden z najlepszych ogrodów zoologicznych w Polsce. Niewyobrażalne, aby miało dojść to tego, że ktoś, kto chciałby zobaczyć słonia czy żyrafę, musiałby jechać gdzieś indziej.


(Dziennik Zachodni, 299/1999)


 
Copyright 2017. All rights reserved.
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego